Jaaroverzicht 2021
Afgelopen week heb ik bij bij een groot bedrijf in Heerlen 165 portretten gemaakt, van alle medewerkers van één afdeling. Op de tweede dag kwamen er op een gegeven moment twee heren bij me, gewapend met een formuliertje en een pen. Wat was het geval? Ze wilden graag weten wat er met hun foto zou gebeuren…
Portretrecht
Nu kan ik daar kort over zijn; als portretfotograaf heb ik natuurlijk te maken met portretrecht (zie het artikel hierover op Wikipedia). Daarin staat duidelijk dat de fotograaf een portret dat in opdracht is gemaakt niet zomaar mag gebruiken.
Voor mij persoonlijk maakt het niet veel uit of ik het portret in opdracht van de geportretteerde of diens werkgever maak; ik vraag áltijd toestemming van de geportretteerde! Tot nu toe heb ik van maximaal 25 werknemers foto’s gemaakt en dan is het makkelijk om een formulier klaar te leggen met alle namen en de overeenkomst. Wie geen bezwaar maakt kan tekenen en wie dat niet wil, zet een dikke streep. Geen probleem.
Met 165 personen is dat natuurlijk minder handig. Ook hoef ik natuurlijk geen 165 portretten te gebruiken; een stuk of 10 is voldoende om wat te kunnen afwisselen. Met deze opdrachtgever heb ik dan ook afgesproken dat ik een aantal foto’s selecteer. Aan die personen vragen wij dan toestemming. De rest van de foto’s bewaar ik alleen als back-up en zal ik dus ook nooit op internet zetten of iets anders mee doen.
Gebruik door de fotograaf
En wat houdt dat gebruik door de fotograaf dan in? Voor mijzelf geldt dat ik de foto’s eventueel toevoeg aan mijn portfolio op deze website, in een blogpost en op social media plaats (in mijn geval Facebook, Twitter en Instagram). Ook kan het zijn dat ik ze toevoeg aan mijn banner op die socialmediaplatforms.
Bij een individuele fotoshoot heb ik een app waar een overeenkomst in staat die ter plekke getekend wordt. Deze heb ik voor zakelijk gebruik (bijvoorbeeld zzp-ers die de foto’s op hun website en brochures willen gebruiken) en voor particulieren. Deze kunnen gewoon gewijzigd worden als iemand het niet eens is met een onderdeel.
Bij particulieren heb ik er bijvoorbeeld ook nog bij staan dat ik de foto’s mag insturen voor fotowedstrijden en op fotosites mag uploaden (zoals Flickr en Zoom). Als iemand mij géén toestemming wil geven voor een specifiek doeleinde (zoals een fotowedstrijd of expositie), dan kan ik dat gewoon weghalen vóór het tekenen. Helemaal op maat dus! Overigens waarschuw ik altijd als ik een foto wil insturen naar een fotowedstrijd.
In het geval van meerdere foto’s, mag iemand natuurlijk ook aangeven dat de ene foto wél en de andere niet mag. Dan krijg je een aparte overeenkomst per mail.
Gebruik door de opdrachtgever
Het probleem van de twee heren bleek echter niet alleen te zijn wat ík met de foto’s zou doen, maar vooral ook wat het bedrijf met die foto’s zou doen. Daar heb ik natuurlijk verder niets mee te maken en is aan het bedrijf zelf om te regelen. De communicatie tussen het bedrijf en de werknemers vonden zij niet duidelijk genoeg. Gelukkig kwamen zij naar voren met hun probleem en kon dit uit de weg worden geholpen.
Hun formulier (met een verklaring dat ik hun foto’s niet zou gebruiken) heb ik uiteraard gewoon getekend, al was het dus eigenlijk niet eens nodig geweest, zoals uit bovenstaande duidelijk wordt.
Gebruik door de geportretteerde
Als laatste is voor mij ook van belang wat de geportretteerde met de foto mag doen. Op de foto rust namelijk auteursrecht en die is weer van mij! De geportretteerde (en de opdrachtgever) mag dus ook niet zomaar alles met de foto doen, daar moet ik dan weer toestemming voor geven. Eigenlijk had ik net zo goed de twee mannen uit dit voorbeeld een formuliertje kunnen laten ondertekenen dat zij verklaren niets met de foto’s te doen.
In dit geval heb ik ze via de opdrachtgever juist veel vrijheid gegeven, zolang ze de foto maar niet aan derden verkopen. Dat is wat ik meestal doe; privé-gebruik vind ik geen probleem, zolang je ze niet aan een reclamebureau gaat verkopen zonder mij om toestemming te verkopen. Maar ja, hoe vaak zou het voorkomen dat iemand zijn eigen portret doorverkoopt…
Ik hoop dat nu voor iedereen duidelijk is dat ik privacy een groot goed vind en daarom altijd expliciet om toestemming vraag voordat ik foto’s online gebruik!
Ook interessant
